Ανακοίνωση σχετικά με τις εγκυκλίους για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες

Συναδέλφισσες και συνάδελφοι
Με αφορμή την έκδοση δύο εγκυκλίων του Υπουργείου Παιδείας σχετικά με την Ίδρυση Δικτύου Σχολικών Βιβλιοθηκών Δημόσιων Δημοτικών Σχολείων και τη Λειτουργία Συστήματος Δικτύου Σχολικών Βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, θα θέλαμε να καταθέσουμε ορισμένες σκέψεις:
1. Στην ανακοίνωσή του το Υπουργείο Παιδείας επισημαίνει: «Ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου, ενεργοποιώντας μετά από 32 χρόνια τον Ν.1566/85 άρθρο 43, που προέβλεπε την ίδρυση/λειτουργία Σχολικών βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, υπέγραψε σχετική Υπουργική Απόφαση με την οποία, για πρώτη φορά, ορίζεται το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο που δίνει τη δυνατότητα λειτουργίας Συστήματος Δικτύου Σχολικών Βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.» Οι συντάκτες της συγκεκριμένης ανακοίνωσης θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι εδώ και πολλά χρόνια οι εκπαιδευτικοί των δημοτικών σχολείων έχουν οργανώσει και λειτουργούν Σχολικές Βιβλιοθήκες. Σχολικές Βιβλιοθήκες που στηρίζονται στο μεράκι των εκπαιδευτικών του κάθε σχολείου και βασικό σκοπό έχουν την ανάπτυξη της αγάπης των μαθητών και μαθητριών για τα βιβλία.
2. Οι δύο εγκύκλιοι αναφέρουν ότι βασίζονται στις ήδη υπάρχουσες και λειτουργούσες βιβλιοθήκες, η ενίσχυση και ανάπτυξη των οποίων στηρίζεται σε ίδιους πόρους των σχολείων. Μέσα από τα κατά πολύ μειωμένα χρήματα που λαμβάνουν τα σχολεία μέσω των σχολικών επιτροπών, τα οποία δεν φτάνουν για την κάλυψη βασικών αναγκών (λογαριασμοί, θέρμανση σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου, μικροεπισκευές, υλικοτεχνική υποδομή, αναλώσιμα), θα πρέπει επιπλέον να αγοραστούν νέα βιβλία, να εξοπλιστεί η αίθουσα της σχολικής βιβλιοθήκης με έπιπλα, ηλεκτρονικό, δικτυακό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό. Μας προκαλεί αλγεινή εντύπωση που το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να ορίσει το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο των Σχολικών Βιβλιοθηκών, αλλά από τη μία δεν αναφέρει τίποτα για την αύξηση της επιχορήγησης των σχολείων ώστε να μπορέσουν να καλύψουν όλες τις ανάγκες τους (και να δημιουργήσουν σχολικές βιβλιοθήκες και τα σχολεία που ακόμη δεν έχουν) και από την άλλη δεν κάνει καμία νύξη για κατασκευή νέων σχολικών κτιρίων ώστε όλες οι μαθήτριες και όλοι οι μαθητές να έχουν τα διδακτήρια που τους αξίζουν.
3. Είναι ανεπίτρεπτο το ίδιο το Υπουργείο να υπονομεύει τη λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών. Πώς είναι δυνατόν να θεωρεί το Υπουργείο ότι με τις συγκεκριμένες εγκυκλίους ορίζει το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο λειτουργίας των σχολικών βιβλιοθηκών, όταν αυτό που στην πραγματικότητα κάνει είναι να δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας; Μόνο ως κοροϊδία μπορούμε να εκλάβουμε το άνοιγμα της βιβλιοθήκης για 3 μόνο ώρες. Πώς ακριβώς θα μπορέσουν οι τουλάχιστον 250 μαθητές και μαθήτριες ενός 12θέσιου σχολείου να δανειστούν βιβλία και περιοδικά, να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία των πληροφοριών και των επικοινωνιών, να μάθουν για το ταξινομικό σύστημα της βιβλιοθήκης, να αναπτύξουν δεξιότητες στην εκμάθηση μεθόδων ανεξάρτητης αναζήτησης, να ασκηθούν στην ανάπτυξη ερευνητικών σχεδίων μάθησης, να αξιοποιήσουν αναλογικούς και ψηφιακούς πόρους για θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς, δημοσιογραφικού τύπου δραστηριότητες και διαλογικές συζητήσεις για κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα μέσα σε 3 μόνο ώρες; Αλήθεια, οι συντάκτες της ανακοίνωσης έχουν δουλέψει ποτέ σε σχολείο;
4. Οι 3 ώρες στις οποίες θα παραμένει ανοιχτή η βιβλιοθήκη θα θεωρούνται διδακτικές για τον/την υπεύθυνο. Όλες οι υπόλοιπες δουλειές που προβλέπονται να γίνονται για να μπορεί να λειτουργήσει σωστά η βιβλιοθήκη πότε θα γίνονται; Παράλληλα με τα διδακτικά καθήκοντα του/της υπευθύνου; Όλες και όλοι οι εκπαιδευτικοί της τάξης γνωρίζουμε πολύ καλά πως αυτό είναι αδύνατον. Μήπως απώτερος σκοπός του Υπουργείου είναι να συμπεριλάβει και τη λειτουργία της σχολικής βιβλιοθήκης στις εξωδιδακτικές εργασίες και να υποχρεώσει τους εκπαιδευτικούς να εφαρμόσουν το 30ωρο; Δεν αντιλαμβάνονται οι αρμόδιοι ότι με το να θέτουν ένα σωρό εργασίες, αρμοδιότητες, υποχρεώσεις στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς που θα μπουν στο δίκτυο των σχολικών βιβλιοθηκών, τη μετατρέπουν σε μια συνεχή γραφειοκρατική διαδικασία; Με αυτό τον τρόπο η λειτουργία της σχολικής βιβλιοθήκης χάνει τον ουσιαστικό και παιδαγωγικό της ρόλο.
5. Επιλέγουμε να μη σταθούμε στο γεγονός ότι η επιμόρφωση θα λαμβάνει χώρα εκτός εργασιακού ωραρίου -υποχρεωτικά ή εθελοντικά δεν διευκρινίζεται-, αλλά μας έχουν δημιουργηθεί δυο εύλογες, κατά τη γνώμη μας, απορίες: Πρώτον, η επιμόρφωση θα αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας ή ο υπεύθυνος που θα επιλεγεί και θα επιμορφωθεί θα παραμείνει υπεύθυνος διά παντός; Δεύτερον, αν μία σχολική μονάδα αποφασίσει να μπει στο δίκτυο των σχολικών βιβλιοθηκών, θα μπορεί, αν το θελήσει, να αποχωρήσει;
6. Τελειώνοντας, θέλουμε να αναφερθούμε σε κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Με ρητό τρόπο αναφέρεται ότι στο πλαίσιο της αποτίμησης εντάσσεται και η ετήσια έκθεση λειτουργίας, η οποία θα κατατίθεται στο αρχείο του σχολείου. Συνδυάζοντας τη συγκεκριμένη «έκθεση αποτίμησης» με «τον προγραμματισμό και την αποτίμηση» έτσι όπως περιγράφονται στο Σχέδιο Νόμου για τις Δομές στην Εκπαίδευση, είμαστε αναγκασμένοι να θεωρήσουμε ότι και η λειτουργία της σχολικής βιβλιοθήκης θα ενταχθεί στα μετρήσιμα κριτήρια για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, η οποία ΔΕΝ θα παραμένει στο σχολείο αλλά θα κατατίθεται στα αρμόδια «ελεγκτικά» όργανα που θα συσταθούν.
Θεωρούμε ότι η λειτουργία μιας σχολικής βιβλιοθήκης είναι ένα πολύ χρήσιμο και βοηθητικό εργαλείο και χρειάζεται να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας και όχι μια αποκομμένη λειτουργία. Καλούμε τους συλλόγους διδασκόντων να συζητήσουν, να καταθέσουν τις σκέψεις και τις απόψεις τους και να αποφασίσουν με βάση το καλύτερο για τους μαθητές και τις μαθήτριές τους. Το βιβλίο είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στη γνώση, που σε ταξιδεύει σε κόσμους μαγικούς, φανταστικούς, άλλοτε κοντινούς και άλλοτε μακρινούς. Ως τέτοιο εργαλείο αποκτά ουσιώδη και κεντρικό ρόλο στην παιδαγωγική διαδικασία. Το Υπουργείο όμως, για μία ακόμη φορά, προσπαθεί να καταστήσει τις βιβλιοθήκες ως κάτι ιδιαίτερα γραφειοκρατικό και αποκομμένο από την ουσία που οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν καθημερινά να αναδείξουν.